پس از کتابت آیات و سور شریفه قرآن روی رقعه‌هایی از استخوان شانه حیوانات اهلی و سنگ‌های سپید نازک، اکثر مورخان از ۴۰ نفر به عنوان کاتبان وحی نام برده‌اند که نام مبارک حضرت علی(ع)، عثمان بن‌عفان، سالم مولی ابی‌حذیفه، حذیفه بن‌یمان، مغیره بن‌شعبه، ابو ایوب انصاری، حنظله بن‌الربیع معروف به حنظله کاتب، زید بن‌ثابت و معاذ بن‌جبل در میان آن‌ها آمده است.

اما به دنبال امام علی(ع) دیگر ائمه هم این راه را به خوبی ادامه داده‌اند تا میراث گرانبهای پیامبر (ص) یعنی قرآن کریم برای نسل‌های مختلف بدون تحریف و کم و کاست باقی بماند تا جایی که امروز بسیاری از مصاحف تاریخی هستند که در موزه‌ها نگهداری می‌شوند و منسوب به ائمه (ع) هستند.

در این میان موزه قرآن و نفایس آستان قدس رضوی نیز دستخط‌های منسوب به ائمه اطهار (ع) را در معرض نمایش عموم زائران و علاقه‌مندان قرار داده که از میان آن ها، پنج نسخه منسوب به امام علی(ع)، امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، امام سجاد(ع) و امام رضا(ع) است که در این گزارش به معرفی این نفایس گرانبها می‌پردازیم.

قرآن منسوب به‎ امام علی(ع)

قرآن با ‎دستخط منسوب به امام علی(ع)، یکی از قدیمی‌ترین قرآن‌های کامل دست‌نویس جهان است که یکی از مهم‌ترین منابع تحقیقاتی جهان نیز به شمار می‌رود.

این نسخه که به خط کوفی ۱۶ سطری و روی پوست، کتابت شده است، متعلق به دوران نخست اسلامی است که در سال ۱۰۰۹ هجری قمری توسط شاه عباس صفوی وقف حرم مطهر امام ‌رضا(ع) شده است و وقف‌نامه آن را شیخ بهایی در پشت برگ اول نسخه نگاشته است. این قرآن بسیار ارزشمند دارای ویژگی‌های متعددی است که نمایانگر قرائات، رسم‌الخط، شمارش آیات، اسمای سور و ترتیب مصحف است که از سوره حمد آغاز شده و به سوره ناس ختم می‌شود.

قرآن منسوب به‎ امام حسن مجتبی(ع)

قرآن خطی منسوب به دستخط مبارک امام حسن مجتبی(ع) که با خط کوفی روی پوست آهو کتابت شده، از جذاب‎ترین و دیدنی‌ترین آثار تاریخی و  فرهنگی و معنوی گنجینه قرآن و نفایس موزه آستان قدس رضوی است و مورد توجه و استقبال فراوان زائران و مجاوران  بارگاه ملکوتی حضرت رضا(ع) قرار گرفته است.

این قرآن خطی شامل سوره‌های یس تا فصلت یعنی جزء ۲۳ و ۲۴ قرآن است که در ۱۲۲ ورق روی پوست آهو در اندازه ۱۶.۵ در ۱۱.۵ سانتی‌متر به خط کوفی هفت سطری کتابت شده است.

این اثر نفیس در سال ۱۰۰۸ هجری قمری به دست شاه عباس اول صفوی وقف آستان مقدس امام رضا(ع) شده است.

قرآن منسوب به امام حسین (ع)

این قرآن شامل جزء ۱۶ قرآن کریم است که از آیه ۷۵ سوره کهف تا آیه ۱۳۵ سوره طه را در بردارد. این نسخه به خط کوفی هفت سطری روی پوست کتابت شده و صفحه پایانی آن، نوشته مبارک «کتبه حسین‌بن‌علی» مشاهده می‌شود.

این قرآن نفیس در ابعاد ۱۲×۵/۷ سانتی‌متر۴۱ برگ را شامل می شود که در هر برگ آن هفت سطر از قرآن کتابت شده است.کتابت این قرآن همراه با سادگی حروف با مرکب مشکی است، فاصله میان حروف تقریباً مساوی است و بعضی از صفحه‌ها دارای تذهیب‌ است.اعراب و اعجام (نقطه‌گذاری) از ویژگی‌های قابل توجه این نسخه است و معمولاً حروف آخر و حروفی که برای خواننده امکان لغزش در خواندن وجود دارد، اعراب‌گذاری شده است و نقطه‌گذاری حروف و واژگان نیز با نقاط سیاه ریز و کوچک‌تر است.

قرآن  منسوب به‎ امام سجاد(ع)

این قرآن که به خط کوفی روی پوست آهو کتابت شده، ۱۶ سطری، بیاضی شکل، اعراب به شنگرف(اکسید سرب که سرخ رنگ است) و اعجام به سیاهی، بین هر الف و لام یک خط مستقیم به شنگرف کشیده شده است و اسامی سوره‌ها به شنگرف است.

این مصحف شریف دارای تعداد ۳۵۹ ورق است و تمام اوراق آن در سال ۱۲۹۴ در زمان تولیت مرحوم «میرزا سعیدخان انصاری معروف به مؤتمن الملک» متن و حاشیه شده است.

قرآن مذکور دارای جلد چرمی دو رو، بیرون ساغری مشکی ترنج‌دار و درون تیماج ارغوانی و قطع جلد بیاضی است.

 قرآن منسوب به امام رضا(ع)

قرآن منسوب به دست خط امام رضا(ع) نیز در ۲۷ ورق، به خط کوفی ۱۶ سطری روی کاغذ پوستی آهاری در قطع بیاضی کتابت شده و با جلد تیماج قهوه‌ای روشن عنابی ضربی و نوساز گردآوری شده است. این جزوه قرآنی شریف، شامل سوره‌های نور، قصص، عنکبوت، روم، لقمان، سجده، احزاب، مؤمن، فصلت، جاثیه، احقاف، واقعه و حدید است.

مرکز نسخ خطی گنجینه رضوی با ۲۲ هزار قرآن و جزوه قرآنی از صدر اسلام تاکنون، یکی از مراکز مهم نسخ خطی قرآنی در جهان به شمار می‌رود.

افزون بر قرآن‌های ‌منسوب به دست‌خط ائمه اطهار (ع)، وجود جزوات قرآنی کشواد بن املاس متعلق به قرن چهار هجری، ابن سیمجور، ابن‌کثیر و ابن‌ورّاق غزنوی و قرآن‎های یاقوت مستعصمی و بایسنغرمیرزا و ابن طباخ هروی در این گنجینه که علاوه بر قدمت، دارای آرایه‌های هنری و تذهیب و تزئینات کم نظیر هستند و همچنین وجود قرآن‌های کهن مترجَم فارسی که از قرن پنجم هجری قمری شروع شده‌اند، بر ارزش این مجموعه افزوده است.